Fundacja Stabilo
Nieszawa, realizowane
Wspólnie dla Nieszawy

Wspólnie dla Nieszawy

O Projekcie

Po raz pierwszy mamy przyjemność realizować projekt edukacyjno-kulturoznawczy finansowany ze środków pozostających w dyspozycji Narodowego Instytutu Dziedzictwa.

Od wielu lat przyjeżdżamy do Nieszawy zachwyceni jej położeniem, architekturą
i przyrodą, dlatego jest to projekt dla nas szczególnie ważny. Chcieliśmy w jakiś sposób przyczynić się do poprawy jakości życia w Nieszawie i ratowania jej niezwykłej malowniczości. Niewiele miasteczek ma tak spójną, nieznacznie tylko zakłóconą powojennymi przebudowami tkankę architektoniczną oraz tak duży potencjał rozwoju w oparciu o istniejące zasoby kulturowe i przyrodnicze. Walory Nieszawy zostały niejednokrotnie docenione przez artystów, odbywających tu plenery malarskie, oraz filmowców, stanowiąc żywy plan zdjęciowy (Wiosna Panie Sierżancie, Ballada o Piotrowskim, Wesele 2, Lipowo).

W ramach projektu przeprowadzana została kwerenda archiwalna dotycząca zabytkowej architektury najstarszej części miasta, specjaliści z Centrum Badań
i Konserwacji Dziedzictwa Kulturowego w Toruniu przebadali wybrane pierzeje metodą skaningu 3D i termowizji, a współpracujący z nami eksperci przeprowadzili analizy zabytkoznawcze, przyrodnicze i społeczne.

Najważniejszym celem projektu było jednak uczenie się patrzenia na krajobraz miasta z uważnością oraz uwrażliwienie wolontariuszy i mieszkańców na potencjał Nieszawy. Z udziałem wolontariuszy przeszkolonych w zakresie konsultacji społecznych, problematyki nieniszczących badań i wartościowania architektury przeprowadziliśmy społeczną inwentaryzację miasta szukając jego najpiękniejszych i najbardziej zdegradowanych fragmentów, odszukując przestrzenie ujęte na dawnych fotografiach, ucząc się świadomie patrzeć na architekturę nie tylko w kontekście przestrzennym ale także historycznym i społecznym. Obok klasycznej inwentaryzacji, która ostatni raz miała miejsca w 1974 roku, staraliśmy się szukać razem z naszymi wolontariuszami i ekspertami rozwiązań zauważonych problemów. Świadomi, że pomysły i sposób widzenia większej ilości osób gwarantują lepszą przestrzeń do dyskusji i mogą stanowić inspirację dla włodarzy i mieszkańców do podejmowania właściwych decyzji przy rewitalizacji miasta i renowacji kolejnych budynków.

Pomysłami naszych wolontariuszy i ekspertów podzieliliśmy się z mieszkańcami
i urzędnikami miejskimi podczas spotkań, warsztatów i spacerów badawczych.

Mamy nadzieję, że aplikacja, którą przygotowaliśmy pozwoli w wygodny sposób korzystać z efektów wypracowanych w czasie trwania projektu i będzie stanowić podstawę do dalszych działań na rzecz rewitalizacji Nieszawy stanowiąc platformę do dzielenia się pomysłami i wiedzą.

Wszystkim mieszkańcom, wolontariuszom, autorom opracowań i innym rozmówcom dziękujemy za czas poświęcony na spacery, dialog i poszukiwania pomysłów na rozwój Nieszawy. Mamy nadzieję na dalsze spotkania.

Jeśli mają Państwo ochotę porozmawiać i podzielić się swoimi refleksjami, zapraszamy do kontaktu z Fundacją Stabilo.

Scaning 3D

Skanowanie 3D służy zbieraniu danych – chmury punktów z wykorzystaniem skanera laserowego 3D – z obiektów przestrzennych, w tym zabytków architektury. Na tej podstawie opracowywane są rzuty, przekroje i widoki elewacji. Inwentaryzacja pomiarowa stanowi podstawową dokumentację dla zabytków architektury. Na jej bazie opracowywane są badania architektoniczne, określany jest stan zachowania zabytku oraz wnioski konserwatorskie. Przede wszystkim służy jako podstawa projektu architektoniczno-budowlanego i konserwatorskiego.

Skanowanie 3D uzupełnione o inne techniki badawcze służy także modelowaniu rozwarstwienia chronologicznego budynku, tj. budowy modelu z podziałem na fazy budowy.

Obok tradycyjnej inwentaryzacji pomiarowej skanowanie 3D stanowi podstawę pracy architekta, wyróżniając się większą dokładnością i precyzją pomiarów oraz możliwością wielokrotnego ich sprawdzania bez konieczności kolejnej wizyty w obiekcie.

Skanowanie 3D jest podstawą tworzenia inwentaryzacji architektonicznej przydatnej w wielu sytuacjach:

gdy planujesz remont budynku i potrzebujesz projektu architektoniczno-budowlanego lub konserwatorskiego;
gdy planujesz przebudowę lub nadbudowę budynku i nie posiadasz jego aktualnych planów ani inwentaryzacji budowlanej;
gdy zacząłeś remont obiektu w oparciu o archiwalne materiały, ale w trakcie budowy okazało się, że dokumentacja nie zgadza się ze stanem faktycznym i chcesz dokonać jej korekty;
gdy planujesz termomodernizajcę budynku;
gdy chcesz przeprowadzić analizę nasłonecznienia swojego mieszkania czy domu;
gdy dotyczy Cię kwestia legalizacji samowoli budowlanej;

Korzystanie z wykonanego w ramach projektu WSPÓLNIE DLA NIESZAWY skanowania 3D wymaga użycia programu Atodesc Recap

Dane pozyskane podczas skaningu 3D Nieszawy dostępne są pod linkiem: (pobierz)

Wizualizacje

Rewitalizacja miasta i przywracanie jego urody nie musi wiązać się z olbrzymimi nakładami finansowymi, a o estetykę otoczenia warto zadbać nawet w przypadku braku możliwości przeprowadzenie całościowego remontu budynku czy wybranej pierzei. Czasami małe decyzje, jak przemalowanie elewacji, pozostawienie zabytkowych stolarek czy postawienie kwiatów w oknach potrafią na lata zmienić sposób odbioru otoczenia.

Natomiast niewłaściwie przeprowadzone remonty, źle dobrana kolorystyka budynku, współczesne okładziny, stolarki drzwiowe i okienne oraz niedopasowane do otoczenia ogrodzenia, niszczą wizualną tkankę miasta bardziej niż niewielkie zaniedbania, niestety również na długie lata.

O wyjątkowości Nieszawy stanowi jej niezwykła malowniczość i to ona jest jednym z największych potencjałów dla rozwoju miasta, warto ją zachować.

Starsi mieszkańcy opowiadają o Nieszawie jako o mieście świetlistym, wspominają tradycję bielenia budynków farbą wapienną i malowania ich na złamany błękit. W całym miasteczku spod współczesnych farb i szlicht cementowych przebijają się biele, świetliste ugry i jasne, ciepło szare naturalne tynki.
Na fotografiach i w kilku opuszczonych domach widać dzielone szprosami okna typu polskiego ze skrzydłami otwieranymi na zewnątrz. W wielu miejscach zachowały się jeszcze piękne, drewniane drzwi. Nieszawa tonie też w zieleni. To wszystko stanowi o jej wyjątkowym potencjale, i właśnie to warto eksponować, chronić i przywracać.

Na przygotowanych wizualizacjach zmiany są niewielkie: uporządkowana przestrzeń, przedogródki przy domach wprowadzające dodatkową zieleń i chroniące cokoły przed zniszczeniami, tradycyjne stolarki okienne dzielone szprosami i jasne naturalne kolory elewacji. Mało i dużoJ.

Trochę więcej zmian uznano za konieczne w przypadku dachów, bordowa i intensywnie czerwona blacho dachówka nie sprzyja urodzie miasta. Warto stosować rozwiązania bardziej zbliżone do historycznych, dachówki jaśniejsze i w matowym wykończeniu, optymalnie zachowywać wielokolorową piekną dachówkę tradycyjną….zawsze gdy to tylko możliwe.

Ekspertyzy

Równolegle do inwentaryzacji społecznej prowadzonej przez wolontariuszy trwały prace ekspertów:

kwerenda archiwalna, mająca na celu określenia aktualnego stanu badań nad historią i architekturą Nieszawy oraz zweryfikowanie zasobów archiwów wybranych instytucji;
analiza przyrodnicza, mająca na celu określeni potencjału przyrodniczego Nieszawy, wskazanie gatunków i miejsc przyrodniczo cennych oraz nakreślenie możliwości poprawy jakości życia w mieście w oparciu o potencjał zieleni;
analiza zabytkoznawczo-materiałowa, mająca na celu określenie obecnego zasobu architektonicznego Nieszawy i jej stanu zachowania, wskazanie problemów i zagrożeń zaobserwowanych w dotychczasowym sposobie przeprowadzania prac remontowych oraz nakreślenie możliwości poprawy jakości polityki rewitalizacyjnej miasta w oparciu o tradycyjne i nowoczesne techniki i technologie budowlane oraz najnowsze standardy ochrony architektury zabytkowej w procesie poprawy komfortu użytkowania i energo-efektywności budynków;
badania społeczne mające na celu zebranie informacji o poczuciu przynależności mieszkańców, ocenie walorów przyrodniczych i kulturowych Nieszawy, jakości polityki rewitalizacyjnej oraz wyobrażeniach o charakterze miasta i kierunkach jego rozwoju.

ZACHĘCAMY DO ZAPOZNANIA SIĘ Z WYNIKAMI BADAŃ I OBSERWACJI.

SZKIC HISTORYCZNY NIESZAWA

WALORY PRZYRODNICZE I ZIELONY POTENCJAŁ MIASTA NIESZAWA

ANALIZY Z DANYCH Z KONSULTACJI SPOŁECZNYCH

WYTYCZNE DLA REWITALIZACJI

Obiekty zarchiwizowane

Sienkewicza 1

Sienkewicza 3

Sienkewicza 4

Sienkewicza 5

Sienkewicza 7

Sienkewicza 8

Sienkewicza 9

Sienkewicza 10

Architektura Nieszawy

Architektura Nieszawy, obok przyrody, stanowi jeden z największych zasobów miasta. Z żalem i troską obserwujemy jak kolejne budynki znikają lub ulegają niekorzystnym przeobrażeniom. Z podziwem patrzymy na podejmowany przez mieszkańców wysiłek by ratować i zabezpieczać domy przed niszczeniem i upiększać otoczenie poprzez troskę o architekturę i zieleń.

Wolontariusze poznając Nieszawę porównywali ją do Złotej Uliczki w Pradze czy południowo włoskich i francuskich miasteczek. Wszyscy dostrzegali jej niezwykłą malowniczości i potencjał tkwiący w zabudowie starej części miasta ale też jej zaniedbanie i postępującą degradację.

Wraz z wolontariuszami poddawaliśmy ocenie i wartościowaniu całe pierzeje i pojedyncze budynki. Szukaliśmy w Nieszawie architektury o wyjątkowej wartości, czy mającej potencjał by po niewielkich zmianach stać się ozdobą miasta. Typowaliśmy domy wymagające niewielkich modernizacji, zagrożone zniszczeniem, zaniedbane, zdegradowane złymi decyzjami remontowymi i niepasujące do zabytkowej tkanki miasta.

W dialogu wypracowywaliśmy możliwe rozwiązania dla miejsc szczególnie trudnych. Pomysły wolontariuszy dyskutowaliśmy z ekspertami z różnych dziedzin, architektami, historykami sztuki, konserwatorami oraz postronnymi osobami. Spostrzeżenia i pomysły chcemy przedstawić i pozostawić do refleksji mieszkańców, urzędników miejskich i służb konserwatorskich. Część opinii będzie nosić znamiona krytyki, co przy wartościującej ocenie architektury jest nieuniknione. Wydaje nam się jednak, że warto te głosy upublicznić. Nieczęsto zdarza się sposobność do tak partycypacyjnego spojrzenia na kwestie estetyki miasta.

Dzięki badaniom archiwalnym znaleźliśmy także dziesiątki niepublikowanych dotąd zdjęć Nieszawy, postaramy się regularnie wzbogacać stronę o nowe materiały z odnalezionych zasobów, mogące służyć lepszemu poznaniu i rewitalizacji miasta.

Badania kamerą termowizyjną pozwoliły wstępnie ocenić specyfikę problemów z energo-efektywnością zabytkowej architektury Nieszawy. Letnio-jesienny czas realizacji projektu nie jest optymalny dla badań tego typu, choć wybraliśmy wyjątkowo chłodny październikowy tydzień. Zimą planujemy powtórzyć badania. Szczegółowe omówienie wyników badań znajdą Państwo w zakładce EKSPERTYZY w opracowaniu dotyczącym analizy zabytkoznawczo-materiałowej. Tam też zawarte są sugestie prawidłowych rozwiązań poprawiających termo efektywność architektury zabytkowej.

W ramach projektu obok inwentaryzacji społecznej została przeprowadzona ekspercka inwentaryzacja 10 wybranych budynków (bryła i elewacje), stanowiąca aktualizację opisu stanu ich zachowania oraz dostępnych źródeł archiwalnych;

Wobec mnogości materiału aplikację będziemy regularnie uzupełniać o nowe adresy.

Premiera podręcznika antywypaleniowego „Działamy dla zmiany…”

Wolontariusze, pracownicy i działacze organizacji pozarządowych i grup nieformalnych! Już wkrótce oddamy w Wasze ręce podręcznik „Działamy dla zmiany [...]

Wpływamy na Toruń

Fundacja Stabilo wraz organizacjami Zielone Kujawy, Stowarzyszenie Wolna Winnica, Zielone Wrzosy, Fundacja Kosmos stworzyły koalicję niezależnych organizacji po to, by [...]

Badanie NGO w Bydgoszczy

Fundacja Stabilo na zlecenie Urzędu Miasta Bydgoszczy prowadzi badanie dotyczące warunków funkcjonowania organizacji pozarządowych w latach 2019-2022 z uwzględnieniem zmian, [...]